Aileye yeni bir bebeğin katılması tüm aile bireyleri için birçok duygunun bir arada yaşandığı bir durumdur. Mutluluk bu duyguların en belirgini olsa da, bebek bekleyen anne-baba yeni doğacak bebeğin bakımında yeterli olup olamayacakları konusunda endişe yaşayabilir. Kardeşi olacağını öğrenen çocukların duyguları ise çok daha karmaşıktır. Çocuğun kardeşi ile ilgili duyguları yaşı, mizacı ve gelişim seviyesine göre farklılık gösterir fakat endişe, kıskançlık ve kızgınlık gibi duygular sıklıkla karşılaşılan ve oldukça normal duygulardır. Anne-babaya düşen çocuğun duygularını iyi okuyabilmek, doğru yaklaşımı sergilemek ve kardeşi olan çocuğun psikolojisini anlamak için doğru kaynaklara başvurmaktır.
Çocuğa Kardeşi Olacağı Nasıl Söylenmeli?
Kardeş haberi çocuğa verilirken çocuğun yaşı ve gelişim seviyesi göz önünde bulundurulmalıdır. Annenin hamile olduğunu ve bir kardeşi olacağını ne zaman ve nasıl söyleneceği çocuğun yaşına göre farklılık gösterir. Bir buçuk yaşından önce açıklamaları ve kavramları anlayamayan bebeğe kardeşi olacağı ile ilgili bir açıklama yapmanın bir yararı olmayacağı gibi, bir buçuk yaşını geçmiş bir çocuğa çok erken verilen kardeş haberi de sorun yaratabilir. 2 yaşındaki çocuklara kardeş haberi annenin karnı belirginleşmeye başladığında, anne-baba tarafından verilmelidir. Haberi alan çocuğun birçok sorusu olacaktır, anne-babanın bu sorulara açıklayıcı ve net cevaplar vermesi gerekir.
Kardeşi olacağını öğrenen çocuğun en önemli kaygısı anne-babasının sevgisini kaybetmektir. Özellikle tek çocukken anne babanın bütün ilgi ve sevgisini alan çocuk, bir kardeşin gelmesi ile birlikte bu ilgi ve sevgiyi paylaşmak zorunda kalır. Bu durumda anne-babanın çocuğa olan sevgilerinde hiçbir şeyin değişmeyeceğini anlatması ve göstermesi gerekir. Çocuğun mutluluk heyecan gibi duygularının yanı sıra kıskançlık ve hüzün gibi duygularını da rahatça anlatabileceği bir ortam yaratılmalıdır. Kardeş kıskançlığı, aşırı düzeyde olmadıkça normal ve sağlıklı bir tepkidir, önemli olan anne-babanın tutumu ve nasıl müdahale ettiğidir. Çocukların kıskançlık tepkileri yaşlarına göre farklılık gösterir. 4 yaşındaki çocuğun kardeş kıskançlığı ile 6 yaşındaki çocuğun kardeş kıskançlığı farklı şekillerde kendini gösterir.
Anne-babanın kıskançlığı engelleyemeyeceği bir gerçektir fakat hamilelikten başlayarak çocuğu kardeşe hazırlayarak ve doğru tutumlar benimsenerek kardeş kıskançlığı kontrol altına alınabilir ve sağlıklı bir seviyede tutulabilir. Doğumdan sonra annenin ilgisinin büyük bir çoğunluğunu yeni doğan alacağı için doğumdan belli bir süre önce büyük çocuğun bakımını bir başkasının üstlenmesi, çocuğun duruma alışması ve kardeşine bağlaması için yerinde olur. Hamilelik boyunca anne karnındaki bebek hakkında konuşmak, çocuğun anne karnına dokunmasına, kardeşi ile konuşmasına ve ona hikayeler anlatmasına izin vermek ve bebek alışverişi, odasının hazırlanması gibi konulara çocuğun da dahil edilmesi çocuğun kardeşi ile henüz doğmadan bir bağ kurmasını sağlar.
Doğuma Hazırlık Nasıl Yapılmalıdır?
Doğum yaklaştığında çocuğa yaşına uygun bir şekilde nasıl bir süreç geçirileceği anlatılmalıdır. Annenin bir süre hastanede olacağı, bu süre içinde çocuğun kiminle nerede kalacağı açık bir şekilde belirtilmeli ve ayrılık süresince kaygısını azaltmak için anne-babaya ait bir şeyi yanına alması veya fotoğraflarını yanında bulundurması gibi yöntemlere birlikte karar verilmelidir.
Hastane Ziyareti Nasıl Planlanmalıdır? Eve Dönüşte Neye Dikkat edilmelidir?
Çocuk hastaneye annesini ve kardeşini görmeye ikisi de iyi bir durumdayken gitmelidir. Annesini veya kardeşini ilaç etkisinde, kötü bir durumda görmek çocuğu korkutur. Hastaneden eve dönüşte annenin kardeşi kucağında tutmaması ve büyük çocuk ile ilgilenmesi ona sarılıp ne kadar özlediğini belirtmesi gerekir. Kardeşi olan çocuğun psikolojisi için hayatında doğum ile birlikte büyük değişikliklerin olmaması, düzeninin aynı kalması önemlidir. Kardeş doğduktan sonra anne ve babanın büyük çocukla baş başa geçirdikleri zamanlar planlaması, bu vakti yalnızca çocuk ile birlikte keyifli şeyler yaparak geçirmeye özen göstermesi çocuğun kendini iyi hissetmesini ve ilgi ve sevgiyi kaybetme kaygısının azalmasını sağlar. Kardeşinin bakımında anne-babaya yardım etmesine izin vermek ve ailece özel ve keyifli vakit geçirmek de çocuğun yeni düzenine ve kardeşine alışmasına yardımcı olur.
Anne-baba kardeş kıskançlığının ve kardeşler arası rekabetin doğal olduğunu unutmadan, çocuğun gelişim seviyesini göz önünde bulundurarak çocuğu kardeşe hazırlayıp, kardeş doğduktan sonra da her iki çocuğun mizacına göre bir tutum benimsediklerinde ve her bir çocuk için sevgi ve ilgi dolu bir aile ortamı sağladıklarında kardeşler arasındaki kıskançlık ve rekabeti sağlıklı düzeyde tutmak için ilk adımı atmış olacaktır.