Duderya Medresesi ve Şeyh Muhammed Duderi (K.S.A)
Hilafet Yolunda Şeyh Muhammed Emin-i Duderî, Şahsiyet ve Mücadele
Şeyh Ömer’in soyundan gelen Şeyh Muhammed Emin-i Duderî, Kulp ve çevresinde “Şeyh Muhammedê Duderya” olarak tanınan saygın bir zattır. Duderya topraklarında doğan Şeyh Muhammed, birçok âlimden eğitim aldıktan sonra Muşlu Hacı Tayyib Efendi’den icazet alır. Daha sonra Kadirî tarikatının merkezi olan Telan’a babası ve kardeşleri gibi yönelir ve amel için başvurur. Ancak Telan şeyhleri, hilafeti ağabeyine verdiği için Şeyh Muhammed’i kabul edemeyeceklerini belirtirler. Zira aynı aileden iki kişiye hilafet verme geleneği bulunduğundan bu durum mümkün olmamaktadır.
Şeyh Muhammed Emin-i Duderî, bu engel karşısında pes etmez ve kişisel çabalarıyla kendini kanıtlamak için adım atmaya karar verir. Zorlu bir süreçten geçerek, tarikatın yolunda ilerlemek için alternatif yollar arayışına girer. Kendi şahsiyetiyle, bilgisiyle ve özverisiyle hilafet arayışını sürdürürken, meşhur Nakşibendî şeyhi Şeyh Muhammed Kufrevî’nin yanına giden Şeyh Muhammed, kısa bir zamanda kendisinden hilafet alıp Kulp’a döner.
Şeyh Muhammed Şeyh Said Efendi’nin kıyamında ve Dersim hadisesinde sürgün edilen meşayıhtandır. Şeyh Said Hazretlerinin kıyamı hengâmında kendisi Ankara’ya, ailesinin geri kalan fertleri ise Uşak, Burdur, Kütahya ve Bolu’ya sürgün edilmişlerdir.
Bu sürgününün ardından Kulp’a gelip 8-9 yıl müftülük yapan Şeyh Muhammed, 1937 yılında tekrar ailesiyle beraber Aydın’a sürgün edilir. 1940-41 yıllarında Aydın’da sürgünde iken vefat eder. Vefatından önce çocuklarına “Birkaç sene sonra serbest kalacaksınız, memlekete giderken cenazemi burada bırakmayın” diye vasiyette bulunan Şeyh Muhammed’in vasiyeti 1947 yılının Haziran ayında yerine getirilir. Cenazesini almak için Aydın valisine başvuran ailesi il valisinden Şeyhin cesedinin 6-7 yıldır öldüğünden çürümüş olduğu cevabını alır. Ancak kendileri ısrar eder. Bunun üzerine mezarı açılır ve kefeninin dahi çürümediği hayretle müşahade edilir. Cenazesi Diyarbakır’ın Rağıbiye camisine getirilerek kılınan cenaze namazının ardından Kulp’un Duderya köyünde babası Şeyh Ömer’in yanına defnedilir.
Bir kez evlenen Şeyh Muhammed-i Duderî’nin 5 erkek, 3 kız olmak üzere 8 çocuğu dünyaya gelmiştir.
Şeyh Muhammed’in bu mücadelesi, sadece bir hilafet arayışı değil aynı zamanda kişisel karakterinin ve tarikat öğretilerinin doğruluğuna olan inancının bir yansımasıdır. Kendi içsel yolculuğu ve mücadelesi, bir dizi engel ve zorlukla karşılaşsa da, şahsiyetinin ve tarikatın değerlerinin takdir edilmesi adına önemli bir örnek teşkil eder.
Bu durum, manevi liderlik ve hilafetin sadece soy veya ilişkilere dayalı olmadığını, aynı zamanda bireyin özverisi, inancı ve gayretiyle de şekillenebileceğini gösteriyor. Şeyh Muhammed Emin-i Duderî’nin hayatı, kişisel kararlılığın ve tarikatın özüne olan bağlılığın önemini hatırlatıyor.
Bizler de hayatları âlemlerin yaratıcısı olan Allah’a iman ve teslimiyetle geçen, imanlarını yaşamada ve halka İslam’ı tebliğ etmede nice eziyet ve baskılara maruz kalan, cihad meydanlarında izzetle İslam bayrağını dalgalandıran bu kudsîleri rahmetle anıyor ve Allah’tan İslam’ın aziz günlerini bizlere göstermesini diliyoruz.
