Çek ve senette dayanışma: Pandemide kaynak akışı hızlandı

Koronavirüs döneminde devletin aldığı önlemler ve vefa destek gruplarıyla yapılan yardımlar dünyada adeta destan yazarken iş dünyası da alacaklılarına gösterdiği anlayışla örnek bir davranışa imza attı. Devlet nakit kredilerin yanısıra vergi ve sigorta primlerini öteledi, Kredi Garanti Fonu’nun (KGF) kapsamını genişletti. Bu kaynak akışı büyük şirketlerin nakit açısından elini rahatlatırken onlar da aynı desteği küçük şirketlere göstererek dünya çapında bir dayanışma sergiledi. Bu dayanışmanın kodları da tahsile konu olan çek ve senetlerde kendini gösterdi. Son açıklanan verilere göre Ocak- Mayıs 2020 döneminde, protesto edilen toplam senet sayısı 299 bin adet, protesto edilen senet tutarı ise 5 milyar 600 milyon lira olarak kayıtlara geçti. Söz konusu dönemde, senet adedi bir öncesi yılın aynı dönemine göre yüzde 27, tutarı ise yüzde 37 geriledi.

LİSTENİN BAŞINDA İSTANBUL VAR

Geçen yıl adet olarak en fazla senedin protesto edildiği ilk 5 il sırası ile İstanbul, Ankara, Konya, İzmir ve Bursa oldu. Tutar olarak, Türkiye genelinde protesto edilen senetlerin yüzde 28’ini İstanbul ilindekiler oluştururken, bunu yüzde 10 ile Ankara, yüzde 6 ile İzmir, yüzde 4 ile Konya ve Antalya izledi. Protesto edilen senet tutarının en düşük olduğu iller ise Tunceli, Bayburt ve Hakkari oldu. Bu yılın ilk 5 ayında da Türkiye genelinde protesto edilen senetlerin yüzde 31,3’ünü İstanbul ilindekiler oluşturdu. Bunu yüzde 11,7 ile Ankara, yüzde 5,1 ile İzmir, yüzde 4,3 ile Konya ve yüzde 3,5 ile Bursa izledi. Protesto edilen senet tutarının en düşük olduğu iller ise Tunceli, Bayburt ve Kilis şeklinde sıralandı.

BANKALARDA ÇEK TRAFİĞİ HIZLANDI

Alınan önlemler çeklerde de korkulanın önüne geçildiğini gösterdi. Nakit sıkıntısı çekmeyen ve bir süre daha kendisini döndürebileceğini düşünen birçok iş insanı geçmiş dönemde kendisine ödemede sıkıntı çıkarmayan küçük işletmesinin borcunu öteledi. Bu durum önce borçlu ile alacaklının telefon trafiğini ardından da bankalarda çek trafiğini hızlandırdı. Borçlular alacaklı olanlardan borcun ötelenmesini ve çek vadesinin uzamasını istedi.

KARŞILIKSIZ ÇEKLER ÖDENİYOR

Türkiye genelinde geçen yıl 16 milyon 872 bin 175 adet çek bankalara ibraz edildi. İbraz edilen çeklerin büyüklüğü 916 milyar 397 milyon lira oldu. Bu çeklerle banka kredisi alındı, faktoring yapıldı ve cirolanıp ödemelerde kullanıldı. Böylece bu rakamın birkaç katı bir ticaret hacmi çekin sağladığı güvenle döndü. Çekte vade olmaz diyenlere inat Türkiye’de güven temeline dayanan bu sistemde vadeler de 180 güne kadar çıkıyor. Tüm bunlar da gösteriyor ki çek Türkiye’nin ticaretinde çok önemli bir ödeme şekli. Böyle bir kanalın yara alması ekonomide çarkların tüm dişlilerine zarar verebilir. Ama neyse ki bu cephede de korkulanın olmadığı rakamlarla kendini gösterdi.

GENEL TABLO İYİ

Türkiye genelinde Ocak-Mayıs döneminde ibraz edilen 377 bin keşidiciye ait 5 milyon 600 bin adet çekin toplam tutarı 363 milyar lira oldu. Bu çeklerin de sadece yüzde 1,60’lık kısmında denk gelen 5 milyar 800 milyon liralık kısmında sorun yaşandı. Karşılıksız işlemi yapılan 8,2 bin keşideciye ait toplam 1 milyar TL tutarındaki 16,6 bin adet çek daha sonra ödendi. Geçen yılın aynı ayına göre, karşılıksız işlemi yapılan çeklerin tutarı yüzde 59, adeti yüzde 67, tekil keşideci sayısı ise yüzde 46 geriledi. Karşılıksız işlemi yapılan çek tutarının ibraz edilen çeklere oranı da bir önceki yıla göre geriledi.