Türkiye’nin dört bir yanında görülen şap hastalığı, hayvancılık sektörünü derinden sarsıyor. İlke Haber Ajansı (İLKHA) muhabiri, Ankara’nın Elmadağ ilçesine bağlı kırsal mahallelerde üreticilere mikrofon uzattı. “Şap hastalığı hangi illerde daha yaygın?”, “Hayvan ticareti ve et üretimi nasıl etkileniyor?”, “Aşılamada başarı oranı nedir?” gibi sorulara yanıt aranan röportajlarda, veterinerler ve çiftçiler hem salgının yayılma hızına hem de uygulanan karantinaların ekonomik etkilerine dikkat çekti.
Üreticiler, alınan önlemlere rağmen hastalığın önünün alınamadığını, hayvan ticaretinin durma noktasına geldiğini ve et piyasasında belirsizlik yaşandığını dile getirdi.
Şap hastalığına karşı aşılama hayati önem taşıyor
Veteriner Teknikeri Furkan Çelik, "Afyon başta olmak üzere Van, Sinop ve Çorum gibi yaklaşık 30 ilimizde şap hastalığı görülmektedir. Şu an yürütülmekte olan mücadelede en önemli faktör, aşılama çalışmalarıdır. Hayvancılık sektöründe şap hastalığı nedeniyle çeşitli kısıtlamalar getirilmiştir. Hayvan pazarları ve kesimhaneler kapalıdır; birçok bölgede karantina uygulanmaktadır. Canlı hayvan sevkiyatları yapılmamakta, hayvan giriş-çıkışları kısıtlı durumdadır. Aşı yapılan hayvanlarla yapılmayanlar arasında ciddi farklar oluşmaktadır. Aşı yapılan hayvanlarda şap salgınına yakalanmaları durumunda tedavi şansı büyük oranda artarken, aşısız hayvanlarda hastalık çoğunlukla kayıpla sonuçlanmaktadır. Çiftçiler kesinlikle misafir kabul etmemelidir, çünkü şap virüsü temas yoluyla yayılmaktadır. Hastalığın yayılmasını önlemek için çiftlikten veya ağıldan çıkarken çizmeler çamaşır suyuyla dezenfekte edilmeli, dış yüzeyler sönmüş kireçle çevrelenmelidir." dedi.
Çelik, "Kısıtlamadan ötürü hayvan giriş-çıkışı olmadığı için kesim de yapılmamaktadır. Bu nedenle hastalıklı hayvanlar daha düşük fiyatlardan alınmakta; besiciler zarar etmektedir. Aynı zamanda yeterli kesim yapılmadığı için kasaplara et ulaşmamakta ve bu da raflardaki et fiyatlarının artmasına neden olmaktadır. Sağlıklı hayvan sahipleri ise ciddi zarar edecekleri için düşük fiyata kesim yaptırmak istememektedir. Bu sürecin ne zaman biteceğini kestirmek zordur. Karantina kaldırıldığında ve hastalık kontrol altına alındığında fiyatlar da normale dönecektir. Ancak hastalığın seyri hayvanın direncine ve işletmenin aldığı önlemlere bağlıdır. Şap hastalığı 21 gün boyunca vücutta belirti göstermeyebilir. 'Hastalık bitti, tedavi olumlu sonuçlandı' denebilir; ancak başka bir bölgede tekrar ortaya çıkabilir. Umudumuz, alınan önlemler ve tedavilerin olumlu sonuçlanmasıdır. İnşaAllah en kısa sürede bu zorlu süreci atlatır, hep birlikte rahata ereriz." ifadelerine yer verdi.
Böylesi bir şap salgını daha önce görülmedi
Besicilerden Kenan Karakulah, böylesi bir şap hastalığı görülmediğini belirterek şunları aktardı:
"Hayvancılıkla uğraşıyoruz şu an ortam çok kötü. Şap hastalığı deniliyor ama biz bu hastalığı daha önce de yaşadık. Fakat bu seferki çok farklı. Bu çapta bir şey daha önce görmedik. Sanki ortada başka bir oyun var gibi geliyor. Çünkü biz yıllardır bu işin içindeyiz; daha önce hayvan bir kez hastalansa bir daha düşmüyordu. Şimdi ise iyileşen hayvan tekrar hastalanıyor. Birçok esnaf arkadaşımızda da bu durumu gördük. Büyük zararlar yaşadılar. İnsanlar, hayvancılıkla uğraşanlar, şu an çok zor durumda. Hayvan kredisi çekmek isteyenler çekemiyor. Pazarlar kapalı, küpe aktarımı yapılmadığı için ticaret dönmüyor. İnsanlar resmen batak duruma düştü. Allah herkese yardım etsin."
Pazarların kapanması et üretimini ve ticareti olumsuz etkiliyor
Besicilerden Kadir Karabulut, "Genel olarak Türkiye’nin her yerinde bir problem var. Şu anda Türkiye genelinde hayvan pazarları kapalı durumda. Bu da et üretimini olumsuz etkiliyor. Hayvanlar hastalık nedeniyle zayıflıyor, pazarlar da kapalı olunca ticaret sekteye uğruyor. Et verimi de üretici açısından şu anda olumsuz bir durumda. Aşılama ise koruyucu hekimlik açısından önemli ve olumlu bir uygulama. Hayvan sağlığı açısından faydalı; çünkü hayvan hastalığa yakalansa bile daha hafif atlatıyor. Örneğin, ahırların düzenli olarak dezenfekte edilmesi, hayvanların karantinaya alınması ve aşılamaların düzenli yapılması gerekiyor. Bu tür koruyucu hekimlik uygulamaları şart. Ancak genel olarak şu an ülkede yaygın bir salgın hali söz konusu. Kurban Bayramı sonrası olduğu için et fiyatları henüz çok yükselmedi, normal seyrinde gidiyordu. Ama hayvan verimi düştüğü için et fiyatlarının ilerleyen süreçte yükseleceğini düşünüyoruz. Şu an genel bir karantina var ve sevkiyatlar durmuş durumda. Bu da sektörü olumsuz etkiliyor. Bu sürecin, tahminen 6 aya kadar sürebileceğini düşünüyorum." şeklinde belirtti.
Hayvan ticareti internete kaldı, çiftçi zor durumda
Çiftçilerin zor durumda olduğunun aktaran besicilerden Mahmut Erkmen, "Şap hastalığı neredeyse 81 ilin tamamında görülüyor. Çiftçi şu anda gerçekten çok zor durumda. İlaç da kullansak, aşı da yapsak yine ölen hayvanlar oluyor. Hayvan üretimi ve ticareti zaten internet üzerinden yapılıyor, normal hayvan pazarı alışverişi neredeyse yok. Hayvanlarını kestirmeye götürenler, hastalıktan dolayı değer kaybı yaşanmasın diye erkenden kesim yaptırıyor. Biz de bir hafta, on gün boyunca hayvanlarımızı sütlerini kullanamadık. İlaç tedavisi uyguladığımız için mecburen döktük. Aşılama konusunda Tarım İlçe Müdürlüğü zaten iki kez geldi. Biz de elimizden geldiğince kendi imkânlarımızla ilaç aldık. Ayaktan, ağızdan ilaçlar kullandık. Veterinerden temin ettiğimiz spreyleri hayvanların ağızlarına sıktık, ayaklarına uyguladık. Sabah akşam bu işlemleri yaptık. Et fiyatları şu an biraz yüksek gibi; tam olarak bilmiyoruz ama bir hareketlenme var deniyor. Ne kadarı doğru, ne kadarı yanlış bilinmez ama mutlaka etkileniyoruz. Artık herkes pazara değil, internete yönelmiş durumda. Hayvanı olan da alan da internetten işlem yapıyor. Geçen yıl bu kadar sürmemişti ama bu sene hastalık her yeri etkiledi. Ege Bölgesi hariç, neredeyse tüm bölgelerde ciddi sorunlar yaşanıyor." dedi.
Şap hastalığı her yerde, hayvan satışları durma noktasında
Son olarak Mardin Derikli olan ve Ankara'da çiftçilikle uğraşan Muhammed Hüseyin Çelik, "Şu an sadece bizim bölgemizde değil, Türkiye’nin 81 ilinde şap hastalığı görülmekte. Etrafımızda, komşularımızda, neredeyse her yerde hastalık var. Bu sıkıntıyı şu an tüm Türkiye yaşıyor. Et şu anda ucuz gibi görünse de hayvan alış fiyatları çok yüksek. Örneğin, büyükbaş bir hayvanı kestirdiğimizde 120 bin TL tutarken, küçükbaş hayvanlar 105-110 bin TL’ye kadar ancak toparlanabiliyor. Et fiyatlarıyla hayvan fiyatları arasında ciddi bir dengesizlik var. Aşılamada da sıkıntı var. Aşılama pek doğru yapılmıyor. Biz de elimizden geldiğince kendi imkânlarımızla müdahale etmeye çalışıyoruz. Şap hastalığına karşı elimizde düzgün bir aşı sistemi yok gibi. Üreticiler şu an adeta yerinde sayıyor. Hayvan alım-satımında da ciddi risk var. Kimse hayvan almak istemiyor, komşumuz bile olsa temkinli davranıyoruz. Çünkü şap virüsü sinekten bile bulaşabiliyor. Bu durum haliyle fiyatlara da yansıyor. Özellikle danalarda bir fiyat artışı var. Malum, yılbaşı yaklaşıyor. Belki yılbaşına doğru bir hareketlenme olur ama şu an piyasada ciddi bir durgunluk var. Kurban Bayramı’ndan bu yana satışlar neredeyse durmuş durumda. Eskisi gibi yoğunluk yok, satışlar oldukça düşük." diye konuştu. (İLKHA)