Sokaklara döndükleri 2018 yılından bu yana çarşı ve mahalle bekçilerinin yetkileri hep tartışma konusu oldu. Hareket halindeki aracı ve yolda yürüyeni durdurup durduramayacakları, kimlik kontrolü, üst araması yapıp yapamayacakları konuşuldu. Bekçilerin idari kolluk personeli hizmeti, 14 Temmuz 1966’da çıkarılan 772 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu ile yürütülüyordu. Önceki gün TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen kanun teklifi, bekçilerin görev ve yetki alanlarını baştan düzenledi. Kanunda bekçilere şu hak ve görevler tanımlandı:
ÜÇ AY EĞİTİM ALACAKLAR
Adaylara en az üç ay temel ve hazırlayıcı eğitimler verilecek. Memuriyetle bağdaşmayacak durumları olanlar, göreve devamsızlık yapanlar ve ceza alanlar İçişleri Bakanı’nın onayıyla memuriyetten atılacak.
İSTİRAHAT, SAĞLIK VE SELAMET
Görevli oldukları mülki sınırlar içinde halkın istirahat, sağlık ve selametini sağlayacak. Şiddet mağduru veya şiddete, istismara uğrama riski taşıyan kadın ve çocukları, kimsesizleri, engellileri ve acizleri en yakın genel kolluk birimlerine teslim edecek.
KUMAR VE FUHUŞU BİLDİRECEK
Uyuşturucu madde imal edildiği, satıldığı veya kullanıldığından, kumar oynandığından ya da fuhuş yapıldığından şüphe edilen yerleri bağlı bulundukları genel kolluk birimlerine bildirecek. Halkın sükûn ve istirahatini bozanları ve başkalarını rahatsız edenleri engelleyecek, trafiğe mani olan taşıtları ve diğer engellerin kaldırılmasını sağlayacak.
KİŞİ VE ARAÇLARI DURDURABİLECEK
Bekçiler, görev bölgesi ve çalışma saatleri ile sınırlı olmak kaydıyla kişileri ve araçları; bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek, suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek, hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş olan kişileri tespit etmek, kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya mal varlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek amacıyla durdurabilecek. Durdurma yetkisinin kullanılabilmesi için makul bir sebebin bulunması gerekecek. Keyfilik oluşturacak şekilde durdurma işlemi yapılamayacak.
ELLERLE DIŞTAN KONTROL
Durdurduğu kişi ya da araçta silah veya tehlikeli bir eşyanın bulunduğu hususunda yeterli şüphe varsa, elle dıştan kontrol dahil gerekli tedbirleri alabilecek.
DEVRİYE HİZMETİ YÜRÜTECEK
Devriye bölgeleri içinde bulunan konut, işyeri ve araçlar gibi malların korunmasında sahipleri tarafından noksan alınan tedbirleri tamamlattıracak, şüpheli durum veya kişileri bağlı bulundukları genel kolluk birimlerine bildirecek, kamu düzenini bozacak mahiyetteki gösteri, yürüyüş ve karışıklıkların önlenmesi amacıyla genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar önleyici tedbirleri alacak.
KOLLUK DIŞINDA ÇALIŞTIRILMAYACAK
Bekçiler, suç işlenirken veya işlendikten sonra, henüz izleri meydandayken, şüphelileri yakalamak, suç delillerinin kaybolmaması için gerekli muhafaza tedbirlerini almak ile görevli ve yetkili olacak. Bekçiler, haklarında tutuklama veya yakalama kararı çıkarılmış kişileri gördükleri takdirde yakalayacak ve bağlı bulunduğu genel kolluk kuvvetlerine teslim edecek. Bekçiler, kolluk hizmet ve görevleri dışında her ne suretle olursa olsun çalıştırılamayacak. Çarşı ve mahalle bekçilerinin haftalık çalışma süresi 40 saat olacak. Günlük çalışma saatleri esas olarak güneşin batışı saatinden doğuşu saatine kadar olan zaman dilimini kapsayacak şekilde düzenlenecek. Jandarma teşkilatında istihdam edilen bekçiler, Jandarma Hizmetleri Sınıfı’na dahil edilecek. Emeklilik yaş hadleri 60 olacak.
