GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL FİNANSAL VERİMLİLİK GÖSTERGELERİ
Yeni kurulan ve büyümekte olan bir şirket sahibiyseniz tahminen önceliğiniz müşteri sayısını ve ciroyu arttırmaktır. Ancak dikkat edin, bu yaklaşım işletmeniz için hayati olan finansal verileri gözden kaçırmanıza sebep olmasın. Gözden kaçırılan çok temel bazı finansal veriler sizin gibi girişimcilerin çoğu zaman nakit akışı açısından zor zamanlardan geçmesine sebep olmaktadır.
Kendinize sormanız gereken önemli soruları sıralarsak:
Fiyatlama
Sunduğumuz hizmetler için doğru fiyatlama yapıyor muyuz? Ya da müşterilerimiz için yeteri kadar değer yaratarak istediğimiz geliri elde ediyor muyuz? Unutmayın, değer yarattığınız sürece fiyat müşterileriniz için ikinci önemli kriter olacaktır.
İnsan Kaynakları
En iyi elemanlarımız kim ve onları nasıl ödüllendiriyoruz? İşletmenize değer katan personeli tutundurabildiğinizden emin olun.
Nakit Akışı
Faturalama ve tahsilat yönetimimiz ne durumda? Satışlarımızı yaptıktan sonra gecikmeden faturalarımızı hemen kesiyor muyuz? Tahsilatlarımız ortalama kaç günde gerçekleşiyor? Paraşüt gibi, küçük ve orta ölçekli işletmelere göre tasarlanmış ekonomik, kullanışlı bir faturalama, takip ve raporlama sistemi işinizi çok kolaylaştıracaktır.
Birçok işletme ne yazık ki yukarıdaki sorulara cevap veren rapor ve bilgilere sahip olmadan göz kararı ile yumurta kapıya dayanınca yolunu bulmaya çalışıyor. Tahminen siz de bu konuda istisna değilsiniz. Sonucu düşünerek işe koyulmak sizi doğru noktaya götürecektir. İşletme sahibi olarak sizin hangi bilgiye ve raporlara ne sıklıkta ihtiyaç duyduğunuz; işletmenizde sizin dışınızda kimlerin hangi bilgiye ihtiyaç duyduğu; bu bilgiler ile hangi kararları alacağınızı düşünmeniz gerekir.
Şimdi sizlere takip edilmesi önemli olan bazı parametrelerden bahsedeceğim. Bu parametreleri hesaplayabilmeniz için muhasebecinizden bilanço ve gelir tablosu verilerinizi elde etmelisiniz. Bu verileri aylık düzenli aralıklarda alırsanız karşılaştırma olanağına da sahip olursunuz.
Brüt Karlılık (% ve TL)
Brüt karlılık, gelir tablonuzda yer alan net satışlarınızdan satışlarınızın maliyetini çıkarmanız ile ulaşacağınız tutardır. Bu tutarı, net satışlara bölerseniz brüt karlılık oranınıza ulaşırsınız. Brüt karlılık gelir tablonuzda bakmanız gereken ilk kalemdir. Özellikle oransal olarak aylık takip edildiğinde size bazı problemleri erken tespit etmenize yardımcı olabilir. Müşteri başına harcanan saat gibi daha detaylı operasyonel veriler elde edebilirseniz, müşteri bazında brüt karlılık size daha fazla bilgi verebilir. Karlı müşterileri karsız müşterilerden ayırmak enerjinizi hangi müşterilere yöneltmeniz konusunda size yardımcı olur. Uzun vadede daha az karlı müşterilerden karlı müşterilere geçiş yapmanız kolaylaşır.
Satışları Tahsil Etme Süresi
Müşterilerimiz bize ne kadar sürede ödeme yapmaktadır? Bu süreyi, gelir tablosu ve bilançoda yer alan kalemlerden, Alacaklar Toplamı / Satış Gelirleri × 360 formulü ile hesaplayabilirsiniz. Size geç ödeme yapan müşteriler nedeniyle finansman problemi yeni kurulan şirketlerin en önemli sorunlarından biridir. Özellikle bu süreyi müşteri bazında hesaplarsanız ve aylık olarak takip ederseniz tahsilat problemlerinizi çözmeniz kolaylaşacaktır.
İşletme Sermayesi
Bilanço kaleminde yer alan Alacaklar + varsa Stoklar – Ticari Borçlar formulü ile hesaplayabilirsiniz. İşletme sermayesi sizin operasyonel verimliliğinizi gösterir. Alacaklara ve stoklara gereğinden fazla bağlı olan para şirketin zorunlu ödemelerini karşılamak için kullanılamaz. Dolayısıyla, tahsilatları zamanında yapmak ve stoklara gereğinden fazla para bağlamamak işletme sermayesine olan ihtiyacı büyütmemesi açısından önemlidir. Aksi halde İşletme, sermayenin alternatif kullanım alanlarından gelebilecek gelirden yoksun kalır. Büyüyen şirketlerde işletme sermayesinin büyümesi kaçınılmazdır. Ancak gereğinden fazla büyüyen işletme sermayesi, şirketi ciddi bir nakit sıkıntısına düşürebilir.
Çalışan Başına Müşteri Verimliliği
Özellikle hizmet sektöründe olan işletmelerin en önemli gider kalemi çalışanlarıdır. Çalışanların müşteri bazında ne kadar vakit harcadığı ve müşteriden elde edilen gelir kullanılarak verimlilik takip edilmelidir. Müşteriden elde edilen gelir / Çalışanın müşteriye (proje) harcadığı saat = Saat başı gelir formulü ile bu hesabı yapabilirsiniz. Düşük gelir elde edilen müşteriler veya verimsiz çalışan personelin takibi için, bu oran aylık olarak kontrol edilmelidir.
Yukarıda bahsettiğim parametrelere işletmenin ihtiyaçları doğrultusunda sizler de yenilerini ekleyebilirsiniz. Ancak izleyeceğiniz parametrenin neye hizmet edeceğini iyi tahlil etmelisiniz ve parametreyi düzenli olarak en az aylık takip etmelisiniz. Tabi ki sadece rakamları takip etmekle kalmayıp problem olan veya iyileştirilmesi gereken yerlerde gereken adımları da almalısınız. Aksi takdirde bu bilgi ve raporlamalar sizin için zaman kaybından başka bir şeye hizmet etmez.
Geçmişe dair parametrelerinizi kurgulayıp takip etmenin yanında geleceği de planlarken benzer parametrelerden yararlanabilirsiniz. Örneğin, mevcut brüt karlılık oranınız %40 ise, bu oranı %50 yapmak için önünüzdeki aylarda hangi adımları atmanız gerektiğini tasarlayıp daha detaylı bir yol haritası ile ilerleyebilirsiniz.