Bir zamanlar Semerkant adında çok güzel bir şehir varmış. Bu şehirde, yıldızları çok seven bir çocuk dünyaya gelmiş. Adı Ali Kuşçu’ymuş. Babası, Türkistan ve Maveraünnehir Emiri Uluğ Bey’in doğancıbaşısıymış. Belki de bu yüzden ona “Kuşçu” demişler — çünkü babası kuşlarla ilgilenirmiş!
Ali Kuşçu daha küçük yaşlardayken gökyüzüne bakmayı, yıldızları saymayı çok severmiş. Semerkant’ta eğitimine başlamış ve sonra dönemin en büyük bilginlerinden biri olan Bursalı Kadızade Rumi’den ders almış. En çok da Uluğ Bey’in yanında öğrendiklerini severmiş çünkü Uluğ Bey sadece bir hükümdar değil, aynı zamanda büyük bir bilim insanıymış.
Ali Kuşçu, matematik ve astronomi (yani gökyüzü bilimi) konusunda o kadar başarılıymış ki, 1421 yılında Uluğ Bey’in kurduğu Semerkant Rasathanesinin (gözlemevinin) müdürü olmuş. Düşünsene! Yıldızların yerlerini hesaplayan, gökyüzünün gizemini çözmeye çalışan koca bir ekibin başında Ali Kuşçu varmış!
Uluğ Bey’in en büyük eserlerinden biri olan Zîc adlı yıldız cetvelini hazırlarken Ali Kuşçu da ona yardım etmiş. Bu kitapta yıldızların yerleri, hareketleri ve gökyüzüyle ilgili çok önemli bilgiler varmış.
Sonra Uluğ Bey onu Çin’e bir görevle göndermiş. Dönüş yolunda Ali Kuşçu dünyayı ölçmüş! Evet, yanlış duymadın. Dünyanın çevresini, ekvatorunu hesaplamış! Düşünsene, o zamanlar ne bilgisayar vardı ne de uydu… Sadece akıl, bilgi ve sabır vardı.
Hayatının son yıllarında İstanbul’a gelmiş. Burada medresede (okulda) dersler vermiş, öğrenciler yetiştirmiş. Herkes onu çok sevmiş çünkü hem bilgeymiş hem de çok mütevazıymış.
Ali Kuşçu 1474 yılında, yaklaşık 70 yaşındayken hayata gözlerini yummuş. Bazı tarihçilere göre, yaşlılığa bağlı doğal nedenlerle vefat etmiş. Ama geride bıraktığı eserler ve fikirler hâlâ yaşamaya devam ediyor.
Bugün gökyüzüne baktığımızda yıldızları daha iyi anlayabiliyorsak, bunda Ali Kuşçu’nun emeği çok büyük.
O, sadece bir bilgin değil, aynı zamanda çocuklara ve insanlığa “merak etmeyi” öğreten bir öğretmendi.
Unutma:
Gökyüzüne bakmayı hiç bırakma!
Belki bir gün sen de Ali Kuşçu gibi yıldızların dilini çözersin…
