Kıdem tazminatı ile ilgili yeni düzenleme çıksa bile müktesep hakların korunmasının mecburi olduğuna dikkat çeken İsa Karataş, Diğer yandan kıdem tazminatı ile ilgili haberler dedikodudan ibaret olduğunu söyledi.

İşte İsa Karataş’ın yazısı;

Kıdem tazminatı 84 yıldan beri hukuk sistemimizde yer almaktadır. Kıdem tazminatıyla ilgili hemen her yıl işçilerin endişelenmesine yol açan yeni düzenleme haberleri gündeme gelmektedir. Nihayet 2020 yılının beklenen kıdem tazminatı düzenlemesine ilişkin haberler medyada yer almaya başladı.

Hâl böyle olunca, “kıdem tazminatı hakkım ortadan kalkacak mı? Azalacak mı? Yoksa tazminatımı alma hâlleri zorlaştırılacak mı?..” gibi çok sayıda sorular gazete köşemize gelmeye başladı.

İşçi kesimi, kıdem tazminatı konusunda bu kadar hassas olmalarında son derece haklılar. Keza kıdem tazminatı işçi açısından bakıldığında; kimi zaman ev, araba hayali, kimi zaman çocukları için çeyiz parası, kimi zaman kendi iş yerini kurma parası, kimi zaman çocuğunun eğitim parası… Özetle en büyük güvencesi…
 
YENİ DÜZENLEME ÇIKAR MI?
 
Yıllar önceki kıdem tazminatına ilişkin çok sayıda yazılarımda defalarca “Panik yok! Kıdem tazminatına ilişkin fon düzenlemesi çıkmayacak” şeklinde yazdığımı yeniden hatırladım.

Kıdem tazminatına ilişkin fon ve benzeri yeni düzenleme yapılmasının mevcut şartlarda ihtimal vermediğimi söylemem “müneccimlik” değildir! 30 yıllık çalışma ve sosyal güvenlik alanındaki eğitimim -geçmişte Bakanlıkta yapmış olduğumuz komisyon çalışmalarım- mesleki ve yazarlık tecrübelerime dayanmaktadır.

Zira kıdem tazminatı uygulaması, ‘fona dönüştürülsün mü, dönüştürülmesin mi’ tartışmaları 1950’li yıllara kadar uzanıyor. 2003’te yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu’nda da ‘fon’ modelinin benimsendiği görülüyor. Keza söz konusu kanunda ‘fon’ ile ilgili yasal düzenleme yapılıncaya kadar eski düzenlemenin (1475 Sayılı Kanunun 14. Maddesi) yürürlükte kalacağı öngörülüyor.

2002’de Bilim Kurulu tarafından hazırlanan Kıdem Tazminatı Fonu Taslağı, bu konuda hazırlanan en somut çalışma niteliğinde. Bu taslağın ele alındığı 2004’te toplanan Çalışma Meclisi’nin en tartışmalı konusu yine kıdem tazminatı oldu. İzleyen süreçte hemen hemen her yıl gündeme gelen kıdem tazminatı ile ilgili olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından değişik taslaklar üzerinde çalışmalar yapılmasına rağmen kıdem tazminatı fonu kurulamadı.

İşçi ve işveren kesimi arasında uzlaşma olmayınca kıdem tazminatına ilişkin öngörülen düzenlemeler her defasında rafa kaldırıldı. En son 2019’da rafa kaldırılan kıdem tazminatı yeniden gündemde…
 
HÜKÛMET UZLAŞMAYA ÖNEM VERİYOR
 
Hükûmet, başta program ve eylem planları olmak üzere birçok defa kıdem tazminatının sosyal taraflarının uzlaşmasıyla yapılacağını, işçilerin hak kaybının olmayacağını kamuoyuna beyan etmiştir.

İşçi kesimine baktığımızda işçi sendikalarının kıdem tazminatı fonu düzenlemesine hiçbir zaman sıcak bakmadığını ve bu tutumlarında bir değişiklik olmadığını görmekteyiz.

İşveren kesimine baktığımızda ise başlangıçta fon düzenlemesini arzu eden işveren kesiminin de günümüzde fon düzenlemesine çok sıcak bakmadığı görülmektedir.
Hâl böyle olunca 2020 yılında da kıdem tazminatına ilişkin yeni düzenleme yapılmasının zayıf bir ihtimal olduğunu söyleyebiliriz.
 
HAK KAYBI SÖZ KONUSU DEĞİL
 
Kıdem tazminatı ile ilgili yeni düzenleme çıksa bile müktesep hakların korunması mecburidir. Diğer yandan kıdem tazminatı ile ilgili haberler dedikodudan ibarettir. Keza ortada ne bir yasa taslağı ne de resmî ağızlardan yapılmış bir açıklama bulunmamaktadır.

Bu nedenle işçilerin kıdem tazminatı ile ilgili herhangi bir hak kaybı oluşturacak bir durum söz konusu değildir.
 
KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMAK İÇİN
 
Mevcut düzenlemede kıdem tazminatına hak kazanmak için her şeyden önce bir işverene bağlı olarak iş kanunu kapsamında yer alan bir iş yerinde en az 1 yıl çalışmak gerekmektedir. Ayrıca;

İşçinin emeklilik şartlarını yerine getirerek emekli olması veya bu kapsamda yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile işten ayrılma,

Kadının evlenmesi hâlinde 1 yıl içinde işten ayrılması,

İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle iş sözleşmesinin feshedilmesi,

İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya iş yerinde işin durması ve benzeri nedenlerle sözleşmesinin feshedilmesi,

Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma ile işçinin ölümü,

hâllerden birinin gerçekleşmesi hâlinde kıdem tazminatına hak kazanılmaktadır.