İşte Resul Kurt’un o yazısı;
Sürekli olarak yüksek emekli maaşının formülü soruluyor. Hem bu köşede, hem de diğer gazetelerde sık sık dile getirilen konulardan biridir bu.
Herkesin bir gün emekli olma hayali yanında, yüksek bir emekli maaşı hayali de vardır.
Emekli aylıklarının hesaplanmasında 4/c memur, 4/b Bağ-Kur’lu ve 4/a SSK’lı arasında farklılıklar söz konusu.
1 Temmuz emekli maaşındaki artışlar da dikkate alındığında 4/a sigortalılarından 1.500 TL emekli maaşı alanlar olduğu gibi, 7.500 TL SSK emekli maaşı alanlar da olacak.
Bir 4/a sigortalısının emekli aylığı “aylık bağlama oranı x ortalama aylık kazanç” formülüyle bulunuyor. Bu sistemde emekli aylığını belirleyen en önemli etken ortalama aylık kazanç ve aylık bağlama oranı.
Bu bir kişinin prim tutarının ve prim gün sayısının ne kadar yüksek olursa, o kadar fazla emekli aylığı bağlanması anlamına geliyor. Ancak 2008 öncesindeki prim gün sayısı ne kadar fazla olursa, emekli aylığı o denli yüksek, yine 1.10.2008 sonrası prim gün sayısı ne kadar fazla olursa da emekli aylığı o kadar düşük oluyor.
Dolayısıyla yüksek emekli maaşının en doğru yolu, sigorta primlerinin yüksek tutarlardan yatmasından geçiyor. Özellikle kendi primlerini kendileri belirleyen Bağ-Kur’lular açısından yüksek maaş almak için primler yüksek tutardan yatırılabilecektir.
Ayrıca, Ocak 2000 dönemi öncesi askerlik, doğum ve yurt dışı borçlanmalarını yüksek prim ödeyerek borçlanılması da emekli aylığını yükseltir.
2000 ÖNCESİ VE SONRASININ ETKİSİ
Asgari ücret veya bir miktar üzerinde SGK primi ödeyenler açısından hem 1 Ocak 2000 tarihi öncesindeki aylık bağlama oranının yüksek olması hem de alt sınır aylığı uygulaması nedeniyle Ekim 2008 dönemi öncesine ait çalışmaların emekli aylığına etkisi yüksek oluyor.
Özellikle 2000 sonrası dönemde ortalama aylık kazancın hesaplanmasında güncelleme katsayısı ve TÜFE ile gayri safi yurt içi hâsıla gelişme hızının tamamı dikkate alınıyor. Ancak, bu dönemin aylık bağlama oranı 2000 öncesine göre daha düşük belirlendiği için aylık miktarı da düşük bağlanıyor. 2000 öncesi çalışması çok olan kişinin, 2000 öncesi çalışması az olan sigortalıya göre emekli aylığı daha yüksek hesaplanıyor.
EMEKLİ MAAŞI NASIL BELİRLENİYOR
4/a sigortalısının, emekli maaşlarının hesaplanmasında 3 farklı dönem dikkate alınıyor ve bu 3 dönemin de farklı uygulamalara bağlı olması nedeniyle farklı hesaplamalar yapılıyor.
2008 yılı sonrasında emekli olan bir SSK’lı (4/a’lı) için üç sistemden gelen aylık;
-1999 yılı ve daha öncesindeki çalışmaları için gösterge-katsayı sistemi olan son 10 yılın veya son 5 yılın ortalamasına göre kısmi bir aylığı,
-2000 ile 2007 yılları arasında çalışmaları için TÜFE’li güncelleştirilmiş prim esasına dayanan sisteme göre hesaplanan kısmi bir aylığı,
-2008 ve sonrası için Aylık Bağlama Oranlarının düşürüldüğü ve Gelişme Hızının sadece %30’u hesaplamalara katıldığı yeni sisteme göre hesaplanan bir kısmi aylığı,
Dikkate alınarak belirlenmektedir.
BAĞ- KUR’LULARIN EMEKLİ MAAŞI
Bağ- Kur’luların emekli aylıklarının hesaplanması da SSK’lılar gibi üç dönem çalışmaları ve aylık bağlama oranına bakılarak hesaplanıyor. 2008 öncesinde Bağ-Kur’lular 24 basamaklı sisteme göre prim ödemekteydi. 2008 sonrası ödenecek primleri asgari ücretle, asgari ücretin 7,5 katı arasında kendileri belirliyor. Bağ-Kur’lular da 2000 öncesi dönemde yüksek basamaktan prim ödemişler ise emekli maaşları da haliyle daha yüksek oluyor.
MEMURLARIN EMEKLİ MAAŞI
Memurlar açısından bakıldığında ise, Ekim 2008’den önce ve sonra göreve başlayanlar açısından farklı hesaplama bulunuyor. Buna göre sosyal güvenlik reformu olarak adlandırılan 5510 sayılı kanundan önce, yani Ekim 2008 öncesinde göreve başlayan memurların görevine ve unvanı esas alınarak emekli aylığı gösterge ve katsayı sistemine göre belirleniyor.
