Türkiye’de piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri 9 farklı kamu kuruluşu tarafından yürütülüyor. Söz konusu faaliyetlerin ulusal düzeyde koordinasyonunu da Ticaret Bakanlığı üstleniyor. 

Sanayi ve Teknoloji, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler, Çevre ve Şehircilik, Tarım ve Orman, Sağlık, Ulaştırma ve Altyapı bakanlıkları, Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna ait 2019 yılı verileri bir rapor haline getirildi. Piyasa gözetimi ve denetlemesi faaliyeti yürüten bir diğer kuruluş Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun sorumluluğundaki akaryakıtlar ve sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) ürün grubunda 2019 yılı verileri sağlanmadığı için raporda yer almadı.

Ticaret Bakanlığı verilerinden yaptığı derlemelere göre, 2019 yılında 8 kuruluş tarafından denetlenen ürün parti sayısı bir önceki yıla göre yüzde 11 artarak 267 bin 594 oldu. Toplam denetim sayısı 1 milyon 402 bin 653 olarak kaydedildi.

Geçen yıl Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğünce gerçekleştirilen denetimler yüzde 47 artarken, Tarım ve Orman Bakanlığında yüzde 25, Çevre ve Şehircilik Bakanlığında yüzde 9, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığında yüzde 8, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu denetimlerinde yüzde 8 artış gerçekleşti.

Bazı bakanlıkların denetimlerinde kısmi azalma oldu.

Değerlendirmeye alınan ürünlerin yüzde 43’ü Tarım ve Orman Bakanlığı, yüzde 28’i Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca denetlendi. Bu iki kuruluşu, yüzde 22’lik payla Sağlık Bakanlığı takip etti.

Denetlenen ürünlerin yüzde 19’u uygunsuz ve güvensiz

Geçen yıl denetlenen ürünlerde tespit edilen uygunsuzluk ve güvensizliğin toplama oranı 2018’de yüzde 19 iken 2019’da yüzde 12’ye düştü. Toplam uygunsuz ve güvensiz bulunan ürün parti sayısı yüzde 6 azalarak, 33 bin 403’ten 31 bin 233’e geriledi.

Diğer taraftan denetlenen ürünler içinde güvensiz bulunanların oranı yüzde 1 çıktı. 2018’de güvensiz ürün parti sayısı 1153 iken, 2019 yılında bu sayı 1832’ye yükseldi. Uygunsuz ürün sayısı da 29 bin 403 oldu.

Yıllar itibarıyla bakıldığında, 2019’da uygunsuz ve güvensiz ürünler için uygulanan idari para cezalarının arttığı görüldü. Diğer taraftan uygulanan idari para cezalarının toplamı 2019’da bir önceki yıla göre ciddi değişim göstererek yaklaşık yüzde 20 arttı ve 180 milyon 73 bin 558 lirayı buldu.

Amazon’a rekor ceza kesildi

Denetlenenlerin yüzde 30’unu ithal ürünler oluşturdu

Yetkili kuruluşlar tarafından denetlenen ithal ürün sayısı 2019’da bir önceki yıla göre yüzde 74 artarak 82 bin 64’e ulaştı. Geçen yıl denetlenen ürünler içinde ithal ürünlerin oranında yüzde 15’lik artış olurken, söz konusu ürünler toplam denetlenen ürünlerin yüzde 30’unu oluşturdu.

Denetlenen ithal ürün partilerinde 5 bin 184 uygunsuzluk, 74 güvensizlik tespit edildi. Bu kapsamda, denetlenen ithal ürünlerin yüzde 6’sı uygunsuz ve güvensiz bulundu.

Uygunsuz bulunan toplam ürünler içinde ithal ürünlerin oranında ise azalma görüldü. Söz konusu ürünlerdi 2018 yılında yüzde 30 olan oran 2019’da yüzde 18’e düştü.

Güvensiz bulunan toplam ürünler içinde ithal ürünlerin oranında da azalma gerçekleşti. 2018 yılında yüzde 13 olan bu oran 2019’da yüzde 4’e geriledi.

Geçen yıl denetlenen ithal ürünlerde uygunsuzluk oranının en yüksek olduğu ilk 5 ürün grubu, elektrikli ekipmanlar, makineler, telsiz ve telekomünikasyon terminal ekipmanları, kozmetikler ve hazır beton dışındaki yapı malzemeleri oldu.

2019’da denetlenen ithal ürünlerde güvensizlik oranının en yüksek olduğu ilk 5 ürün grubunu ise elektrikli ekipmanlar, telsiz ve telekomünikasyon terminal ekipmanları, kozmetikler, enerji verimliliği ve kırtasiye ürünleri oluşturdu.