Faizler indi 1,3 milyon kişi iş buldu

Merkez Bankası 23 Eylül 2021’de 16 ay aradan sonra ilk kez faizi indirme kararı aldıktan sonra Türkiye’de %20’ler seviyesinde olan enflasyon 2022 Şubat ayı başında %48 seviyelerine çıktı.

MB faiz indirdiği için mi enflasyon arttı? Yoksa enflasyon kısa dönemde zaten yükselecekti de yüksek seviyede kronik sorun haline gelmesin diye önden yüklemeli faiz indirimine mi gidildi? Ekonomist Ahmet Kerem Yıldız, konuya ilişkin bir yazı kaleme aldı.

İşte Yıldız’ın o yazısı:

MERKEZ BİR TERCİH YAPMAK ZORUNDAYDI

Kovid-19 aşılarının yaygınlaşması ve salgının biteceğine dair umutlar ile dünyada tüm ekonomiler büyüme kaydederken petrol, doğalgaz, kömür, metal ve tarım ürünleri fiyatları ciddi artış gösterdi. İthal ettiğimiz ve ülkemizde enflasyon oranları üzerinde direkt etkisi olan petrol, kömür ve doğalgazın fiyatı dünya piyasalarında iki katına çıktı. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de emtia ve enerji fiyatlarındaki artış enflasyonun yükselmesine neden oldu. Enflasyonun 2021 yıl sonunda %30’lar seviyesine çıkması kaçınılmaz hale gelmişti.

Merkez Bankası 23 Eylül 2021’de enflasyonla mücadelede bir tercih yapmak zorundaydı ve önünde 2 yolu vardı:

BİRİNCİ YOL

Birinci yol: Politika faizini enflasyonun üzerine %30-35 seviyelerine çıkartıp enflasyonu kontrol altına alabilirdi. Faiz artışı sonrası kredi maliyetleri %40 seviyelerinin üstüne çıktığı için üretim maliyetlerini daha da arttırıp enflasyon kronik bir sorun haline gelebilir, sonraki dönemlerde bu sorunu çözmek daha zorlaşabilirdi. Faiz artışı aynı zamanda ekonomide küçülme ve işsizliğin artışına sebep olacaktı. Bu da hiç istenmeyen çok daha başka sorunlar oluşturabilirdi.

İKİNCİ YOL

İkinci yol: Enflasyon dünyadaki enerji ve emtia piyasalarındaki fiyat artışlarından dolayı zaten yükselecek, boşuna faiz arttırmaya gerek yok. Faizi arttırsak bile enflasyonu düşürmeye yetmeyecek, sadece üretim maliyetlerini arttıracak.

Tam tersine ekonomik büyümeyi desteklemek için faizi 5 puan düşüreyim, firmalar yıllık %18-19 maliyetle kredi kullansın, üretim yapsın. 2022 yılında ekonomi büyüsün ilave istihdam sağlayalım işsizlik azalsın, ihracat artsın, cari fazla verelim. 2022 yılı boyunca yüksek seviyelerde kalacak enflasyonu, 2023 yılında dünyada emtia fiyatlarının dengelenmesi ve kur artışını durdurarak tek haneye düşürebilirim diye karar verdi.

ÖNCELİK CARİ FAZLA VERMEK

Uzun vadede sağlıklı ekonomik yapı oluşturmak için döviz kurunun yıllık enflasyon kadar artacağı bir denge kurmak gerekiyor. Cari fazla vermeden dövizde kur artışını kalıcı olarak engellemek söz konusu olamaz. Kısa vadeli rahatlama sağlayan çözümler uygulansa bile uzun vadede yine karşımıza kur artışı sorun olarak çıkacaktır.

Maliyetleri düşürmek için birinci önceliğimiz cari fazla veren bir ekonomik yapı oluşturmak. İkinci önceliğimiz düşük faiz oranları ile üretimi finanse ederek maliyetleri düşük seviyelerde tutmaktır.

OLUMSUZ SONUÇLARI

Kararın olumsuz sonuçlarına baktığımızda kur beklentilerin çok üstünde artarak dolar/TL kuru 13,50 ve enflasyon oranları %50 seviyelerine çıktı. Enflasyonun çok fazla yükselmesi özellikle ücretli çalışan kesim ve emeklilerde alım gücünü düşürdü bir memnuniyetsizlik oluşturdu. 2022 yılı başında kamu ve özel sektörde yapılan maaş artışları enflasyonun altında kaldı. Çalışan kesime temmuz ayında ilave maaş zammı verilerek bu kayıpların ortadan kaldırılması gerekiyor.

OLUMLU SONUÇLARI

Kararın olumlu sonuçlarına baktığımızda 2021 Eylül-Aralık ayları arasında ilave 1,3 milyon kişi istihdam edildi işsizlik düştü. 2022 yılında da istihdam artışının devam etmesi ve işsizliğin tek haneli rakamlara düşmesi bekleniyor. 2021 yılında ihracatta 2020’ye oranla %30 gibi bir büyüme meydana geldi ve 2022 yılında cari fazla verecek duruma geldik. 2021 son çeyreğinde ekonomik büyüme oranları %10 seviyelerinde devam etti. 2022 yılında da %7’lerin üzerinde bir büyüme beklentisi bulunmaktadır.

ENFLASYONDAN KALICI OLARAK KURTULURUZ

2022 yılında ihracat ve turizm gelirlerinin artışı ile ekonomide cari fazla verilecek; kur korumalı mevduat gibi ürünler ile dövize olan talebin azalması ile kurda denge sağlanacaktır. 2022 yılı boyunca yüksek seviyelerde kalacak enflasyon 2023 Mart-Nisan ayları ile birlikte tek hanelere düşürülecek ve 2024 yılından itibaren enflasyon sorunundan kalıcı olarak kurtulmamız mümkün olacaktır.

Enflasyon ve istihdam sorununun çözümü ile önümüzdeki 7-8 yıl içinde her yıl %5-6 gibi oranlarda büyüme trendi ile AB ortalaması kadar bir milli gelir ortalamasına ulaşabiliriz.