Küresel gübre piyasasında kaos büyüyor

Küresel gübre arzın büyük bir bölümünü oluşturan Belaruslu bir potas madencisi, mücbir sebep ilan ederek zaten yükselen fiyatlarla mücadele etmeye çalışan piyasayı daha da sarstı. İhracatçıdan müşterilere gönderilen bir mektuba göre Belaruskali, sözleşmelerini yerine getiremeyeceğini bildirdi. ABD ve Avrupa yaptırımları nedeniyle sevkiyatlar durduruldu.

Belarus’tan gelen arzın piyasadan çıkmasının önemli sorunlara yol açabileceği uyarısı yapılıyor. Green Markets verilerine göre Belarus, yılda yaklaşık 10-12 milyon ton ihracat yapıyor. Ülke, küresel arzın yaklaşık beşte birini oluşturuyor. Brezilya’nın yanı sıra Hindistan ve Çin’e de büyük miktarda sevkiyatlar gerçekleştiriyor. Green Markets analisti Alexis Maxwell, “Küresel potas sözleşmeleri, 2008’den bu yana en yüksek fiyata geldi. Belarus’a yönelik ABD yaptırımları, hazır bir alternatif tedarikçi olmadan önemli bir ihracatçıyı ortadan kaldırdı” diyor.

YENİ YAPTIRIM YOLDA

ABD’nin Belaruslu tek potas madencisi olan Belaruskali’ye yönelik yaptırımları Aralık ayında yürürlüğe girerken, ülkeden tüm potası ihraç eden Belarusian Potash Co.’ya yönelik cezaların 1 Nisan’da yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Dünyanın önde gelen gübre üreticilerinden Nutrien Ltd.’nin geçici CEO’su Ken Seitz, yaptırımların ticaret akışlarının değişmesine ve talebin yeni pazar arayışlarına girmesine yol açabileceğini söyledi. Geçmişte Belarus’tan ürün satın almış olan müşteriler, yeni tedarikçi arıyor. Örneğin Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, Rusya’nın Brezilya’ya sunduğu gübre miktarını ikiye katladığını söyledi.

CRU Group analisti Humphrey Knight, potas piyasasında benzeri görülmemiş bir durum yaşandığını belirtiyor ve arzın toparlanmasının aylar alabileceği uyarısı yapıyor. Potas, mısır ve soya fasulyesi gibi başlıca emtia mahsullerinin yanı sıra birçok ürün için önemli bir besin. Gübre fiyatları, yükselen doğal gaz maliyetlerinin bazı Avrupa tesislerini üretimi durdurmaya veya kısıtlamaya zorlaması nedeniyle zaten son yılların en yüksek seviyelerinde. Mısır Kuşağı’ndaki potas için ABD spot fiyatları geçen yıl neredeyse iki katına çıktı. Pahalı gübre, gıdaları üretmeyi daha maliyetli hale getiriyor ve küresel enfl asyonu tetikliyor.